Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, ERA-NET CO-FUND ICRAD „Patogenna grypa ptaków nie podlegająca  obowiązkowi zwalczania; determinanty  zjadliwości nowo pojawiających się wirusów” 15.03.2021 – 14.12.2024

Kierownik projektu: dr hab. Krzysztof Śmietanka

Środki finansowe: 447 304,00 zł

Opis projektu: Nowo pojawiające się wirusy są ciągłym i realnym zagrożeniem, a ich nieprzewidywalność w następstwie transmisji z naturalnego rezerwuaru do gatunku nowego gospodarza stanowi newralgiczny obszar wymagający szczególnej uwagi naukowców. Wirusy grypy ptaków typu A (AIV) stanowią problem w skali globalnej, powodując straty dla zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia publicznego i produkcji żywności zwierzęcego pochodzenia. Pod względem kryterium patogenności, AIV są klasyfikowane na szczepy o wysokiej zjadliwości (HPAI) i niskiej zjadliwości (LPAI) w oparciu o test dożylnej zjadliwości (IVPI) dla 6-tygodniowych kurcząt i/lub obecność licznych aminokwasów zasadowych w miejscu cięcia białka hemaglutyniny (HA). Szczepy LPAI zwykle powodują zachorowania o łagodnym przebiegu, niekiedy nawet bezobjawowym, podczas gdy szczepy HPAI powodują nawet 100% śmiertelność ptaków. Szczepy LPAI są klasyfikowane jako umiarkowanie zjadliwe, słabo zjadliwe i niezjadliwe. Umiarkowanie zjadliwe szczepy LPAI powodują bardzo zróżnicowany poziom śmiertelności w granicach 5% – 97%, przy czym najwyższa śmiertelność zależna od wieku występuje u młodych lub aktywnych reprodukcyjnie kur. Niedawne ogniska choroby w Belgii są przykładem, gdy szczep H3N1 AIV, formalnie sklasyfikowany jako LPAI (IVPI = 0,13) wywołał jednak 58% śmiertelność i 100% spadek produkcji jaj niosek SPF w warunkach doświadczalnych, potwierdzając sytuację w terenie. Drugi eksperyment z wykorzystaniem kur reprodukcyjnych brojlerów SPF wykazał, że badany szczep wirusa spowodował 70% śmiertelność. Wraz z globalnym wzrostem produkcji drobiu, ogniska LPAI wywołane przez zjadliwe podtypy stanowią rosnące zagrożenie na całym świecie. Co ważne, obejmują one podtypy inne niż szczepy H5 i H7 podlegające obowiązkowi zgłoszenia; na przykład: H9N2, H6N2, H6N1 oraz H3N1. Podwyższona patogenność tych szczepów została odtworzona w warunkach doświadczalnych u kurcząt SPF, wykluczając wpływ czynników zewnątrzpochodnych. Jednak pomimo umiarkowanej patogenności obserwowanej w warunkach terenowych i eksperymentalnych, wirusy te nie są klasyfikowane jako HPAI w teście IVPI. Podczas gdy ogniska HPAI w wielu krajach, w tym w krajach członkowskich UE, są rutynowo zwalczane przez depopulację stad zakażonych, tego rodzaju środki nie są dozwolone w przypadku szczepów nie należących do podtypów H5 i H7. W wielu obszarach świata szczepy LPAI niepodlegające obowiązkowi zwalczania stały się endemiczne zarówno w chowie niekomercyjnym jak i wielkoprzemysłowym. Dlatego niezwykle istotną potrzebą chwili jest lepsze zrozumienie mechanizmów i determinantów zjadliwości umiarkowanie patogennych szczepów LPAI niepodlegających obowiązkowi zwalczania. Celem niniejszego projektu jest określenie czynników wpływających na zwiększoną zjadliwość LPAI u kur i przedstawicieli innych ptaków (w tym dzikich): kaczki krzyżówki, gęsi i gołębi oraz ekstrapolowanie wyników na tropizm do komórek gospodarza, w celu lepszej oceny potencjalnego ryzyka, jakie wirusy występujące w rezerwuarze zwierzęcym stwarzają dla drobiu (i na odwrót). Jako że wirusy te mogą mieć istotny wpływ na zdrowie zwierząt i ich dobrostan, zostaną określone biomarkery oraz opracowane narzędzia do przewidywania wysokiej zjadliwości wirusów innych niż H5 / H7.