Napromieniania żywności można dokonywać jedynie w specjalnie do tego celu zaprojektowanych zakładach, w których obowiązują odpowiednie rygory bezpieczeństwa i procesu technologicznego. Międzynarodowe standardy funkcjonowania takich zakładów oraz ogólne standardy napromieniania żywności zawarte są w "Recommended International Code of Practice for Radiation Processing of Food" oraz "Revised Codex General Standard for Irradiated Foods".

Do utrwalania radiacyjnego żywności można używać następujących źródeł promieniowania:
  • promieniowanie gamma (60Co lub 137Cs)
  • elektrony o energii do 10 MeV
  • promienie X o energii do 5 MeV
Schemat przedstawiający zakład napromieniania produktów spożywczych, gdzie jako źródło promieniowania jonizującego wykorzystywane są radionuklidy.

Dawki stosowane do napromieniania żywności

Cel Dawka Produkty
Raduryzacja (dawki niskie do 1 kGy)
Zahamowanie kiełkowania 0,015 – 0,05
ziemniaki
cebula
czosnek
Niszczenie owadów i pasożytów 0,15 – 0,50
ziarno
świeże i suszone owoce
suszone ryby i mięso
świeża wieprzowina
Spowolnienie dojrzewania 0,50 – 1,0
świeże owoce i warzywa
Radycydacja (dawki średnie od 1 do 10 kGy)
Przedłużenie okresu przydatności do spożycia 1,5 – 3,0
świeże ryby
truskawki
Niszczenie drobnoustrojów 2,0 – 5,0
świeże i mrożone owoce morza
surowe i mrożone mięso
surowy i mrożony drób
Poprawa właściwości technologicznych 2,0 – 7,0
winogrona (większy uzysk soku)
Radapertyzacja (dawki wysokie od 10 do 50 kGy)
Sterylizacja (w połączeniu z wysoką temperaturą) 30 – 50
mięso i drób
owoce morza
przyprawy
żywność dla szpitali i wojska
posiłki dla astronautów
Odkażanie dodatków do żywności 10 – 50
przyprawy
Krajami, w których można napromieniać najwięcej artykułów spożywczych, są Afryka Południowa, Meksyk, Francja, Brazylia i Tajlandia. Krajem zakazującym obrotu tak utrwaloną żywnością są np. Niemcy. W Polsce całokształt zagadnień związanych z radiacyjnym utrwalaniem żywności reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 stycznia 2003 r. w sprawie warunków napromieniania środków spożywczych, dozwolonych substancji dodatkowych lub innych składników żywności, które mogą być poddane działaniu promieniowania jonizującego, ich wykazów, maksymalnych dawek napromieniania oraz wymagań w zakresie znakowania i wprowadzania do obrotu (Dz. U. Nr 37, poz. 327, 2003) oraz jego nowelizacja z dnia 31 lipca 2006 (Dz. U. Nr 144, poz. 1049, 2006). W myśl rozporządzenia w kraju można napromieniać: cebulę, czosnek, świeże i suszone pieczarki, ziemniaki, przyprawy suche i suszone warzywa.


Wykonał Jarosław Rachubik